Waarom iedereen psychologische veiligheid nodig heeft om goed te kunnen functioneren.

Jonge kinderen zijn nog zo heerlijk vrij en open. Ze zijn niet bezig met wat anderen van ze vinden. Mijn man en ik hebben twee kinderen en op het moment van schrijven zijn ze 5 en 2.5 jaar oud. Bij de jongste van 2.5 zie ik deze vrijheid. Midden op straat dansen, heerlijk meezingen en tegen iedere voetganger hallo zeggen op straat. Bij de oudste zie ik al dat 'wat vindt de ander van mij' begonnen is. Vanaf een bepaalde leeftijd komt het besef bij kinderen dat het belangrijk is wat anderen van hen denken en gaan ze afwegen wat verstandig is om te doen. Met als doel het risico van afwijzing te verlagen, want iedereen wil afwijzing voorkomen of je je daar nu bewust van bent of niet.

Afwijzing voorkomen

Juist als volwassenen zijn we constant bezig met het voorkomen van afwijzing, alleen zijn we ons daar niet altijd van bewust. Hoe het voorkomen van afwijzing in het dagelijkse leven er uit ziet? Hieronder een aantal voorbeelden. 

• Wil je niet dom lijken? Stel geen vragen.
• Wil je geen stoorzender zijn? Doe geen voorstellen.
• Wil je je collega's niet het gevoel geven dat je niet weet waar je het over hebt? Deel geen fouten.

Op een bepaalde manier leven we allemaal met angst in ons leven. In dit specifieke geval gaat het om de angst van afwijzing. We willen niet afgewezen worden, we willen er juist bij horen. We willen gewaardeerd worden als collega, als mens. Op het werk zijn we constant bezig om ons imago hoog te houden, zodat we de kans op afwijzing minimaliseren. 

De socioloog Erving Goffman legt in zijn boek De dramaturgie van het dagelijks leven: schijn en werkelijkheid in sociale interacties uit dat wij als mensen voortdurend bezig zijn de manier waarom anderen ons zien te beïnvloeden. Met als doel 'het risico op afwijzing te verminderen'. Niemand gaat 's ochtends naar het werk met de intentie om daar incompetent, dom en als een stoorzender neergezet te worden. De meesten van ons willen juist het tegenovergestelde voor elkaar krijgen, namelijk dat ze als betrokken, capabel en slim worden gezien. 

Je mond open doen terwijl je dan het risico loopt om je angst werkelijkheid te zien worden, noem je intermenselijke risico. Vanaf kinds af aan leer je dit intermenselijke risico in te schatten en te beheersen.

Goed functionerende professionals

Edmund Burke was een Brits-Iers filosoof en politicus. Hij schreef 250 jaar geleden al de volgende woorden: angst beperkt het vermogen om effectief na te denken en te handelen. Dit geldt voor elke werknemer, ook de slimste of de meest getalenteerde in jouw team.

Verschillende psychologen zijn zich bewust van de nauwe verbinding tussen wat het cognitieve en emotionele wordt genoemd. Neurologisch onderzoek heeft ook laten zien dat beide gebieden altijd betrokken zijn bij het leerproces. Vanuit de neurowetenschap is de verklaring dat mensen informatie niet neutraal kunnen verwerken, maar dat het altijd samen gaat met emoties. Neuroloog Damasio legt uit dat dit komt doordat de prefrontale cortex, waar ons bewuste denken zit, een wederkerige verbinding heeft met de amygdala, de plek waar onze emoties tot stand komen. Heel wat jaren heeft men gedacht dat cognitie en affectie gescheiden moeten zijn tijdens processen. Later is door de neurologische wetenschap aangetoond dat emoties het denkproces beïnvloeden en andersom; cognitie en emotie is dus niet los te koppelen.

Psychologische veiligheid in teams

Amy C. Edmondson geeft aan dat psychologische veiligheid de overtuiging is dat de werkomgeving veilig genoeg is om een intermenselijk risico te nemen. Dus dat je wel die fout toegeeft, terwijl je het risico loopt dat ze je incompetent vinden. Dat je wel dat voorstel doet, omdat je weet dat het de situatie beter maakt en dat je wel die ene vraag stelt, ondanks dat je bang bent dat je dom overkomt. Als er sprake is van psychologische veiligheid in een team dan vertrouwen en respecteren de collega's elkaar en hoor je erbij, ongeacht de vraag die je stelt of de opmerking die je maakt. Meer lezen over psychologische veiligheid? Lees dan hier mijn blog met daarin de uitleg welke soorten veiligheid er zijn in teams en wat psychologische veiligheid precies is. In teams waar veel psychologische veiligheid aanwezig is, zul jij eerder het intermenselijk risico durven te nemen en toch je mond open te doen en toch die fout te delen met de rest van het team. 

Edgar Schein gaf in de jaren 60-70 al aan dat psychologische veiligheid mensen in staat stelt oude aandacht te richten op het team + de gemeenschappelijke doelen in plaats van op het individu, de zelfbescherming (het voorkomen van afwijzing). 

Hoe hoog scoor jij met jouw team op de psychologische veiligheidsladder? 

Benieuwd hoe jouw team scoort rondom het thema van psychologische veiligheid? Meld je dan nu aan voor de masterclass 'Hoe hoog scoor jij met jouw team op de psychologische veiligheidsladder' met leiderschapscoach Wilma van Dijk!